Pomieszczenia kotłowni na paliwo ciekłe i gazowe - wymagania

Obowiązujące przepisy prawa

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym w Polsce można wymienić dwa akty dotyczące projektowania kotłowni. Są to: rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, oraz rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

W Warunkach Technicznych znaleźć można wiele odniesień do tzw. pomieszczeń technicznych i bezpośrednio do pomieszczeń kotłowni. Natomiast zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym bhp kotłownia właściwie nie jest miejscem pracy, a więc wymagania podane w tym akcie prawnym nie powinny być stosowanie w odniesieniu do niej, jednak powszechną praktyką inspekcji pracy jest egzekwowanie niektórych wymogów.

W rozporządzeniu tym zapisano: „§ 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: (…) 3) pomieszczeniu pracy – rozumie się przez to pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym wykonywana jest praca. Nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń, w których: a) łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem lub konserwacją urządzeń albo utrzymaniem czystości i porządku, b) mają miejsce procesy technologiczne niepozwalające na zapewnienie odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi, bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy (...)”.

Innym dokumentem, powszechnie uznanym przez projektantów, jest norma PN-B 02431­‑1:1999 Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania. Norma ta nie ma statusu normy europejskiej (zharmonizowanej) i nie powinna być standardem w projektowaniu. Z braku innych uregulowań prawnych i wytycznych technicznych jest jednak podstawowym źródłem szczegółowych warunków technicznych przy projektowaniu kotłowni. Norma ta dotyczy gazu o gęstości względnej mniejszej niż 1 – norma uzupełniająca dotycząca gazu o gęstości większej niż 1 nigdy się nie ukazała, nawet jako projekt. Z uwagi na zakres uregulowań w randze rozporządzenia projektowanie kotłowni można dziś nazwać raczej dobrą praktyką niż procedurą wynikającą jednoznacznie z uregulowań prawnych.

Kuriozalną można nazwać treść pisma wystosowanego na początku 2011 r. przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej do Komend Wojewódzkich, a dotyczącego możliwości budowy kotłowni w piwnicy budynku. Jest ono wyjątkowo niejasne, stwierdzono w nim przykładowo, że kotłownia gazowa nie może być umieszczona w piwnicy budynku, a jednocześnie, że pomieszczenie z podsadzką zagłębioną poniżej terenu przy spełnieniu szeregu warunków może zostać uznane jako kondygnacja nadziemna (!). Pismo ma charakter wewnętrzny, a Ministerstwo Infrastruktury (już nieistniejące) zostało jedynie poinformowane o nim poprzez przesłaną kopię. Najistotniejsze jest to, że organ niższego szczebla interpretuje przepisy organu szczebla wyższego. Do takiej czynności upoważnione jest jedynie ministerstwo, które te przepisy wprowadziło w życie. Pismo ma charakter wewnętrzny i nie może być znane środowisku projektantów. Praktyka jest jednak taka, że przedstawiciele komend Państwowej Straży Pożarnej egzekwują ten „przepis” przy odbiorze obiektu. Rodzi to trudne do usunięcia kolizje i komplikacje w procesie inwestycyjnym. Jedyną możliwością wprowadzenia tego przepisu w życie byłoby uzupełnienie Warunków Technicznych o odpowiednie zapisy. Interpretacja normy opartej na poprzedniej, nieaktualnej wersji WT nie jest prawomocna. Autor artykułu nie znajduje zatem racjonalnych przesłanek do stosowania się do tego „przepisu”.

Wszystkie źródła podają wymagania, jakie powinny spełniać kotłownie o mocy do 2000 kW. Natomiast poza informacją, że kotłownie o mocy powyżej 2000 kW powinny być budowane jako wolnostojące, polskie przepisy nie podają innych warunków technicznych.

Egzekwowanie tego przepisu „co do litery” w warunkach miejskich w zasadzie uniemożliwiałoby budowę kotłowni gazowych w wielkokubaturowych obiektach handlowych i usługowych. Przy wydzieleniu pożarowym części kotłowni istnieje możliwość potraktowania tej części jako budynku wolnostojącego. Nie wynika to jednak z przepisów, ale zależy od interpretacji przedstawiciela komendy PSP.

Wydane w 1995 r. (a więc 20 lat temu) „Warunki techniczne wykonania i odbioru kotłowni na paliwa gazowe i olejowe” [2] nie mogą dziś stanowić materiału do projektowania ze względu na późniejszą datę wydania normy, tj. 1999 r.

Wymagania, jakie powinny spełniać pomieszczenia kotłowni na paliwo ciekłe i gazowe

Na podstawie publikacji [1, 3, 4, 5] w tabeli 1 zebrano wymagania, jakie powinny spełniać pomieszczenia techniczne w budynkach, w tabeli 2 – pomieszczenia kotłowni olejowych o mocy do 2000 kW, a w tabeli 3 – pomieszczenia kotłowni gazowych. Podział na zakresy mocy wynika częściowo z Warunków Technicznych [3], a częściowo z normy PN-B 02431-1:1999 [5].

Podsumowanie

Niniejszy artykuł kończy cykl poświęcony projektowaniu kotłowni małej i średniej mocy spalających gaz i olej. Autor ma nadzieję, że materiał okaże się pomocny w projektowaniu kotłowni, zwłaszcza gdy w uregulowaniach prawnych brakuje wytycznych doboru elementów schematu ideowego i urządzeń peryferyjnych. Autor zaprasza jednocześnie Czytelników do dyskusji na temat poruszonych w cyklu artykułów zagadnień.

Literatura

1. Zaborowska E., Projektowanie kotłowni na paliwo ciekłe i gazowe, Gdańsk 2012.

2. Warunki techniczne wykonania i odbioru kotłowni na paliwa gazowe i olejowe, PKTSiG, Warszawa 1995.

3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75/2002, poz. 690, z późn. zm.).

4. Rozporządzenie Ministra Pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 129/1997, poz. 844, z późn. zm.).

5. PN-B 02431-1:1999 Kotłownie wbudowane na paliwa gazowe o gęstości względnej mniejszej niż 1. Wymagania.

6. Pismo Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej z 20 stycznia 2011 r. do Wojewódzkich Komend Państwowej Straży Pożarnej.

7. Buderus – katalog produktów.

8. Viessmann – katalog produktów.